Erotiek voor Heerlen-Noord

Erotische gaten?!

Aha, u bent u er. U leest het artikel. Een stuk waarvoor mij een heleboel titels te binnen schoten, zoals ‘Heerlen-Noord = PVV’, ‘Het Messias-kwartier’, ‘Kwart miljard voor een falend hart’ of ‘Heerlen Noord: geen mening’.

Alle vier zouden zij de lading van hetgeen ik schrijf dekken. Aangezien ‘sex sells’ heb ik voor de ‘erotiek-variant gekozen.

Foto linksboven Podium Royal; overige foto's Marcel Put

Waar gaat het over? Afgelopen dinsdag 6 mei was er een gespreksavond in het kader van Podium Royal over het Maankwartier. De vraag was” Maankwartier: vloek of zegen? Voor een volle zaal werden drie betrokkenen door onderzoeksjournalist Joep Dohmen hierover bevraagd. De gasten waren: Michel Huisman, geestelijk vader van het Maankwartier; Jordi Clemens, wethouder van Heerlen verantwoordelijk voor Stadsontwikkeling en NRC-journalist Jos Verlaan, die jarenlang over het Maankwartier schreef.

Over de het gesprek tussen de heren kan ik kort zijn: Het waren Huisman en Clemens die het Maankwartier vooral als iets positiefs zagen. Ze konden echter geen antwoord geven op de door Jos Verlaan gestelde vraag of het die 250 miljoen euro nu ook waard was. Zakelijk gezien is dat zeker niet het geval en de positieve aspecten die de kunstenaar en de wethouder noemden zijn moeilijk in geld uit te drukken en ook moeilijk te bewijzen, dat wil zeggen aan de invloed van het Maankwartier te verbinden. Bovendien is de stationsomgeving nog steeds onveilig, zo blijkt uit de cijfers van de politie. Met Huisman en Clemens was het overgrote deel van de zaal van mening dat het Maankwartier een zegen voor Heerlen is. Daarbij moet ik wel zeggen dat 90% van de mensen uit Heerlen-Centrum en -Zuid was.

Wat ik met u over de avond wil delen heeft vooral te maken met de manier waarop er over ‘het grotendeels afwezige’ Heerlen-Noord werd gesproken. Huisman kreeg van gespreksleider Dohmen veel ruimte om op de van hem bekende charmant-grappende, erudiete, maar ook enigszins intimiderende manier kritiek weg te wuiven en zijn geesteskind te bewieroken. Als het niet aan de verwachtingen voldeed was dat vooral de schuld van anderen. Daarbij bediende de volgens voorzitter Dohmen ‘zeer belezen’ kunstenaar zich regelmatig van onzin, waarin zijn gesprekspartners soms meegingen. Dat het Maankwartier er niet in was geslaagd een verbinding te vormen tussen Heerlen-Centrum/Zuid en Heerlen-Noord kwam volgens Huisman doordat hij een brug had moeten maken tussen twee ‘zieke oevers’. De gespreksleider noch de wethouder grepen in. Ik, lid van de kleine 30 mensen uit Heerlen-Noord, zat knarsetandend in mijn stoel. Ik woon alweer ruim 35 jaar op de noordelijke ‘zieke’ oever. Zegt dat ook iets over mij? Want waardoor is die oever ‘ziek’? En het werd nog erger.

De afbeelding geeft aan welke partij in een kiesbureau de meeste stemmen kreeg. Olijfgroen staat voor de PVV, blauw is VVD en rood GroenLinks/PvdA. Bron: Volkskrant

Het ontbreken van een dergelijke brug wakkerde volgens de heren in het noordelijke deel van onze stad de ontevredenheid aan en leidde zo tot rechts-radicaal stemgedrag. Hun conclusie: Heerlen-Noord is niet alleen PVV-gevoelig, maar is PVV. Onzin dacht ik. Ik voelde me geschoffeerd, maar kon het niet meteen bewijzen. Thuis heb ik het opgezocht. In alle stembureaus van Heerlen-Noord kreeg de PVV weliswaar de meeste stemmen, maar dat gold ook voor de meeste plekken in Heerlen-Zuid waar gestemd kon worden. In de 7 stembureaus waar dit niet het geval was (6 keer PvdA-GL en een keer VVD de grootste), was het verschil tussen de partij met de meeste stemmen en de PVV maximaal 48 en minimaal 1 met een gemiddelde van 25. Ook Heerlen-Zuid stemde dus massaal rechts-radicaal! Het is zeer kwalijk dat dit soort onware beweringen de wereld in worden geslingerd en daarmee een heel stadsdeel onterecht als rechtsradicaal wordt betiteld.

Bronnen afbeeldingen: Haagsche Courant, 22 oktober 1924; Gemeente Heerlen, rapport over Kansarmen, 2015

Uit de opmerkingen over de ‘brug’ en zijn functie kan een ‘Messias-complex’ worden afgeleid, waar Huisman en sommige politici last van lijken te hebben: zij moeten Heerlen-Noord redden. En een goede verbinding is alles wat daarvoor nodig is. Weten ze niet dat Schandelen, Grasbroek, Musschemig en Zeswegen niet alleen onderling al heel veel verschillen, maar dat die verschillen nog groter zijn met Ganzeweide, Mariagewanden en Passart? Heerlen-Noord bestaat alleen in naam als een gebied. Het is een veelzijdig stuk van Heerlen, waar elke deel ook andere problematieken heeft. Moeilijkheden die met ‘een aangeklede brug over het spoor’, want dat is het Maankwartier feitelijk, niet zijn op te lossen

Omdat ik vaker kritiek heb, vind ik dat ik ook moet kunnen incasseren. Dat kan ik ook wel, maar toch voelde ik mij die avond ook persoonlijk enigszins onheus bejegend. Ik had bij binnenkomst al een vraag in gedachten. Toen de microfoon voor vragenstellers werd opengesteld was ik de eerste. De ‘microfoonman’ gaf me wel twee keer de instructie dat het een korte vraag moest zijn. Ja, ik weet hoe het gaat. Dus een korte vraag, maar wel met een inleiding, want ik was inmiddels wel erg geïrriteerd geraakt door het gesprek op het toneel.

Het Maankwartier vanaf de noordzijde: De 'Burcht' (foto's: Marcel Put)

Ik stelde me voor, zei dat ik in Heerlen-Noord woonde en drukte de zaal met enig sarcasme op het hart dat ik nog niet ten prooi gevallen was aan rechts-radicalisme. Zo, dat had ik niet over mijn kant laten gaan. Vervolgens vroeg ik waarom de rooilijn van de Spoorsingel bij de bouw van het Maankwartier was aangehouden? Als je wilt verbinden, moet je immers grenzen slechten en dus over zo’n rooilijn heengaan. Aan de centrumkant is dat veel meer gedaan. Ik voegde eraan toe dat als je van de noordkant naar het Maankwartier kijkt dit niet echt uitnodigend is. Het lijkt alsof je voor een grote onneembare vesting staat burcht.

Huisman antwoordde dat het oorspronkelijke ontwerp wel in het overschrijden van die rooilijn voorzag, maar dat de gemeente dat niet wilde. De wethouder zweeg. Maar, voegde de kunstenaar toe, hij had een oplossing bedacht. Hij had iets toegevoegd dat hijzelf erotiserend vond: de vele openingen aan de noordkant. Als hijzelf namelijk een opening zag dan wilde hij daar naar binnen. Hij kreeg de lachers op zijn hand. Ik wilde reageren, maar moest hem natuurlijk laten uitpraten. Toen hij iets bazelde over een middeleeuws rijmpje over Heerlen dat geen muren had en met het Maankwartier nu wel, greep ik de kans om in de microfoon te zeggen dat dit onzin was en het rijmpje van omstreeks 1880 is, geschreven door Frans Erens, waarop de gespreksleider zei: “Ja, daar heb je de historicus voor.”

Huisman's speciaal voor de noordkant bedachte 'erotische openingen' in de 'burcht'. Foto's Marcel Put

Ik voelde me niet serieus genomen en raakte nog meer geïrriteerd, ook omdat ik wist dat mijn spreektijd beperkt zou zijn. Ik luisterde nog maar half naar de quasi grappige uitleg die voor intellectueel en deskundig commentaar moest doorgaan en seinde de microfoon-man dat ik nog kort wilde reageren. Dat mocht gelukkig: ‘Heel kort!’ Toen Huisman klaar was, vroeg ik hem op cynische toon waarop hij zijn conclusie was gebaseerd dat Heerlen-Noord meer erotiek nodig had dan Zuid en liep terug naar mijn plek. Ook nu werd er gelachen, maar wel minder. Huisman haalde zijn schouders op. Had ik voldoende duidelijk gemaakt dat ik niet om zijn manier van een gesprek voeren kon lachen?

Later probeerde ik opnieuw een vraag te stellen, maar de microfoonman liet twee heren aan het woord waarvan er een de oud-voorzitter van de Welstandscommissie was, die nu opnieuw de degens met Huisman kruiste. Alhoewel ik het met hem eens was, stelde hij geen vraag. De volgende en tevens laatste spreker, was volgens de wethouder een direct belanghebbende (alsof dat niet voor alle Heerlenaren geld als er zoveel van ons geld wordt uitgegeven). Hij bleek met veel plezier in het Maankwartier te wonen, maar was ongerust over de nieuwbouw bij Rivoli, die zijn uitzicht zou bederven. Ook hij had geen vraag, bleek uiteindelijk, maar praatte wel vijf minuten achter elkaar door.

Het Maankwartier en de Auroraflat, het veelkleurig gebouw. (Foto's boven Marcel Put; foto onder Stichting Street Art)

In zijn reactie op de verhalen van beide heren haalde Huisman de Auroraflat aan. Dit gebouw deed afbreuk aan zijn Maankwartier. Het was zo lelijk dat hij zich niet kon voorstellen dat je daarin wilde wonen. Dit was opvallend omdat de kunstenaar eerder in het gesprek nog had aangegeven dat het niet om schoonheid ging, dat dit een niet terzake doende aspect is. Als het zijn eigen creatie betreft blijkbaar, bij die van anderen niet. De wethouder bleef opnieuw onbewogen, de gespreksleider liet de vergelijking passeren en de NRC-journalist keek in verwondering om zich heen. De aanwezige bewoners van de Auroraflat wisten niet wat ze hoorden.

Toen ik nog een vraag wilde stellen, sloot de gespreksleider de bijeenkomst. Met mijn vraag, had ik mijn eerder gemaakte fout willen goedmaken. Ik had de frontale aanval met Huisman gezocht, terwijl ik beter naar het waarom? Had kunnen vragen. Waarom beweert u dingen die niet waar zijn, waarom moet u ter verdediging van uw creatie een hele bevolkingsgroep afserveren en andermans werk afkraken? Waarom probeert u zich er met een grap, waarvan u weet dat die het goed zal doen bij een groot deel van het publiek, vanaf te maken als er een serieuze vraag wordt gesteld?

Ik waardeer Michel Huisman als kunstenaar, maar ik vind het wel verbazingwekkend, schandalig en ook verontrustend dat hij dit doet. Ik ben teleurgesteld in hem. Hij kan er niets aan doen dat hij op het paard is gehesen, maar voor zijn ‘over het paard getild-gedrag is er geen excuus. Te veel adoratie doet gekke dingen met een mens. En ook de wethouder had ik moeten vragen waarom hij niet ingreep? Waarom hij de mensen door en voor wie hij is gekozen zo laat typeren? Hij, de SP-man, een politicus van het gewone volk, liet Huisman de mensen van Heerlen-Noord voor de bus gooien en zweeg. Hetzelfde gold voor de gepensioneerde en gelouterde onderzoeksjournalist die als gespreksleider de opmerking niet bevroeg. Hebben deze mannen dit nodig? In mijn ogen niet, maar ze doen het wel of laten het gebeuren. Waarom?

Midden links het Oranje Nassau Park plan. Ingetekend zijn de verbindingen met de omliggende buurten. Voor wie met de sitiatie bekend is, ziet al snel dat dit vooral wensdenken is. Midden rechts en onder links impressies van de vergroening van het Willemskwartier; onder rechts de bouwgrond aan de Spoorsingel.

Jos Verlaan had niet alleen vroeger gelijk met zijn constatering dat je in Heerlen niet met kritische vragen over het Maankwartier kunt komen, omdat je dan met pek en veren de stad wordt uitgedragen. Het geldt nu blijkbaar nog steeds. Ik neem aan dat hij nu wel weet dat dit alleen voor Heerlen Centrum/Zuid geldt. In Noord vertellen we je graag wat er allemaal mis is, maar zijn we ook realistisch. Het Waankwartier is er, het geld zijn we kwijt. We gaan op zoek naar andere manieren om Heerlen-Noord te verbeteren.

Op basis van gisteravond ben ik wel een illusie armer. Ik denk dat we voor de verbetering van ons stadsdeel ondanks onze diversiteit en onze verschillende behoeftes veel meer als een eenheid moeten optreden. Als het gaat om ontwikkeling van de noordzijde van het station doet de gemeente nu niet veel meer dan enkele woningen aan de Spoorsingel bouwen (dat zal dus niet voor een grote verkeersstroom van mensen via het Maankwartier van en naar de wijk gaan zorgen) en de vergroening van de Willemstraat en Kempkensweg. Doekjes voor het bloeden, want wat echt nodig is, namelijk het mogelijk maken van veelzijdigere winkels dan de nu toegestane mediterrane kruideniers, en radicale vergroening, gaat niet gebeuren. De gemeente wil die activiteiten beperken tot het huidige centrum dat in hun ogen compact moet blijven.

Wel is er weer een nieuw megalomaan project in de maak: de ontwikkeling van het lege terrein bij het CBS, dat wel naast de stationsbuurten ligt, maar in een soort niemandsland, zonder verbindingen met de woonwijken.

Het meest schokkend is echter dat invloedrijke personen van ons, de bewoners van Heerlen-Noord, bewust of onbewust een karikatuur maken. Op basis van wat ik gisteren heb ervaren, zijn we in de ogen van de mensen uit Heerlen-Zuid ontevreden rechtsradicalen die je als je maar hoog genoeg van de intellectuele toren blaast alles wijs kunt maken en die zo geil zijn dat je ze met 'erotische openingen' naar de stad moet lokken, zodat we daar ons geld uitgeven.

Dat er in Heerlen-Noord waarschijnlijk meer onvrede met het leven in de gemeente is dan in Centrum en Zuid ontken ik niet. De cijfers van de Heerlense stembureaus wijzen echter uit dat ze in Heerlen Centrum en -Zuid niet alleen net zo rechtsradicaal zijn. Ik ben dan ook zeer verbolgen en teleurgesteld dat drie van de vier heren dit klakkeloos de zaal in slingerden en vraag mij af: WAAROM?

Ik wil niet polariseren, maar zulke kwetsende onwaarheden maken het voor mij erg moeilijk om diplomatiek te blijven, want naast teleurstelling voel ik ook een enorme boosheid. Ik hoop dat ook de betrokkenen kennis zullen nemen van mijn blog. Ik wil namelijk graag daarover met ze in gesprek, zodat ik antwoord kan krijgen op mijn niet gestelde vraag: WAAROM doen jullie dit?

Marcel Put