Een jongen uit Heerlen-Noord
Kijkt u naar het wereldkampioenschap voetbal?
Wat vindt u van Oranje? Toen ik gisteren voor het eerst keek, miste ik iets. En uitgerekend de enige die het wel had, Jurriën Timber, maakte de fout die de gelijkmaker van Ecuador inleidde. Maar die zat er toch aan te komen.
Wat ik bij de andere spelers miste? Grinta, grel, pit, de wil om vanaf de eerste minuut de tegenstander helemaal op te vreten en met dubbele cijfers te verslaan. Niet onbezonnen, maar wel met opgestroopte mouwen. Kortom ik miste vechtlust. En toen ik dacht aan Fernando Ricksen, de enige Heerlenaar die het ooit tot in het grote Oranje heeft geschopt. Een jongen uit Heerlen Noord, opgegroeid in de Passart. Ik pakte het eerste deel van zijn autobiografie erbij, getiteld ‘Vechtlust’.
Ricksen speelde twaalf keer in het shirt van Oranje. Acht keer begon hij in de basis. Hij debuteerde op 15 november 2000 als invaller tegen Spanje onder de nieuwe bondscoach Louis van Gaal. Laatstgenoemde was Frank Rijkaard opgevolgd na het Nederlandse penaltydebacle op het Europees kampioenschap in eigen land. Van Gaal deed geen beroep meer op Ricksen voor de rest van de kwalificatie voor het wereldkampioenschap in Japan en Zuid-Korea. Jammer, want ook toen ontbrak het in Oranje aan de nodige vechtlust.
Na de mislukte kwalificatie gooide Van Gaal het bijltje erbij neer. Ricksen kwam weer in beeld, mede doordat de coach die hem naar Rangers FC had gehaald, Dick Advocaat, de leiding over Oranje kreeg. Terwijl hij bij Rangers in de competitie en in de Champions League goed presteerde en in 2005 zelfs tot de beste speler van de Schotse competitie werd gekozen, eindigde Ricksens interlandcarrière vrij abrupt in juni 2003. Oorzaken waren de drankduivel en al het andere dat ervoor zorgde dat hij zich aan drank, drugs en geweld te buiten ging. Na in een afkickkliniek te zijn geweest besloot Rangers Ricksen in 2006 te verhuren aan het Russische Zenit Sint Petersburg. Daar kreeg hij zijn leven echter niet op de rails. Hij zat vooral op de reservebank en werd zelfs een jaar geschorst voor het gebruik van cocaïne. Hij kwam terug naar zijn oude club Fortuna, die toen in de eerste divisie speelde, en was nog drie jaar een vaste waarde. Eind oktober 2013 maakte hij in De Wereld Draait Door bekend dat hij aan de spierziekte ALS leed. Zes jaar later stierf hij. Fernando Ricksen werd slechts 43 jaar oud.
Wat zegt Fernando Ricksen ons over Heerlen-Noord? Weinig en ook weer veel. Weinig, omdat hij zelden over zijn jeugd in Heerlen sprak. Zelfs in zijn autobiografieën is er nauwelijks iets over te vinden. Als jongen was Ricksen heel bedeesd en op zichzelf. Dat betekende echter niet dat hij zich liet ‘piepelen’. Hij kwam voor zichzelf op, zeker op het voetbalveld. Vast staat dat hij geen gelukkig jeugd had, maar besloot de ‘vuile was’ niet buiten te hangen. Zijn geluk was dat hij zijn talent ontdekte. Toen hij op 20-jarige leeftijd naar Alkmaar vertrok, brak hij met zijn ouders. Met zijn broertje Pedro, die hem vroeger het leven zuur maakte, kreeg hij later wel een goede band.
Heel veel, omdat uiteindelijk bleek dat de bekende, volwassen branie-man Fernando, een soort rol of vlucht was. Het was de manier waarop hij zich staande hield in de wereld waar hij zijn kwetsbaarheid niet kon tonen en delen. Ricksen ging weg uit Heerlen-Noord, maar er zijn de afgelopen jaren en ook nu nog vermoedelijk meer ‘Fernando’s’ geweest, die niet weg konden en zich in Heerlen-Noord staande moesten houden. Hoe deden en doen zij dat?
Nadat Ricksen bekend maakt dat hij ALS had kreeg hij steunbetuigingen uit heel de (voetbal)wereld. Zelfs Celtic-fans, de aartsrivalen van de Rangers, wensten hem veel sterkte in zijn gevecht tegen de ziekte. Die steun gold niet de supervoetballer Ricksen, want dat was hij niet, maar de gevoelige vechter Fernando, de ‘volksjongen’ uit Heerlen-Noord, die de fans van overal, maar speciaal in de arbeidersstad Glasgow, in hun armen sloten. Een jongen die in het begin van zijn leven al snel en buiten zijn schuld tegen een achterstand aankeek, die zijn talent ontdekte, daardoor zelfs de aansluitingstreffer maakte en voor wie zelfs de gelijkmaker in de lucht leek te hangen. De jongen die het gewicht van de eerste helft met zich mee bleef dragen en nu opnieuw zwaar door het leven werd getroffen. In die jongen herkenden zij zich. Het verhaal van Fernando Ricksen uit Heerlen-Noord was ook hun verhaal. Het verhaal van jongeren die in ’slechte’ buurten en met weinig vooruitzichten worden geboren. Jongeren die ‘verloren raken’ omdat ze niet kunnen aangeven wat ze willen, wat ze nodig hebben. Jongeren die het alleen moeten zien te rooien en vaak als lastig, als een probleem worden gezien. Maar ook jongeren met een grote drang tot leven, met een sterk verlangen naar succes, met vechtlust. Misschien niet altijd spelend binnen de grenzen van de regels, maar wel met passie en overgave. Net als Fernando Ricksen. Het zou geweldig zijn als die kracht te bundelen en te sturen is.
In de zes jaar die hem nog resten transformeerde Ricksen van topsporter en enfant terrible tot kwetsbare man en Nederlands boegbeeld van de strijd tegen ALS. Hij wilde de eerste zijn die deze ziekte zou overwinnen. Dat mocht niet zo zijn. Fernando Ricksen overleed op 18 september 2019 in Airdrie, Schotland. Zijn uitvaart in Glasgow werd door duizenden mensen bezocht en gevolgd. Het was een afscheid dat een beetje deed denken aan dat van George Best. In de dagen daarna werd Ricksen in tal van voetbalstadions herdacht.
Ondanks, nee, misschien wel net door zijn leven met drank, drugs, geweld en de zoektocht naar ‘beter’, is Fernando Ricksen niet alleen ‘een jongen uit Heerlen-Noord, maar kan hij ook een inspiratie voor Heerlen-Noord zijn. Aan mooie plannen hebben we immers weinig als we niet weten waarvoor we willen vechten. Als we dat weten, komt ook de vechtlust naar boven. Net als bij Ricksen. Weten we de kracht die daarbij vrijkomt te bundelen en te sturen dan maken we kans op de overwinning. Fernando wist dat zijn kansen gering waren, maar dat hield hem niet tegen. Hij toonde vechtlust. Misschien zou hij ten onder gaan, maar dan wel strijdend. Dat heeft Heerlen-Noord nodig. En natuurlijk Oranje, maar op dat laatste hebben we geen invloed.
Marcel J.M. Put
Comments