Het zit er weer op. De dag waar ik als kind na carnaval altijd naar uit keek. Volwassenen voor de gek houden en ermee wegkomen. De 1 april traditie lijkt echter te verdwijnen. Media doen er in ieder geval niet meer aan mee. Ze denken waarschijnlijk dat er al nepnieuws genoeg is. Ik heb nog een flauwe poging op Facebook ondernomen door Bijsmans voor een dag open te stellen voor souvenierjagers. Het werd snel doorzien en als mensen dan ‘1 april’ als commentaar geven zijn zelfs de goedgelovigen gewaarschuwd en werkt het niet meer. Ik ben dan ook niet meer gaan kijken of er toch nog een verdwaalde onwetende is komen opdagen. Het regende, dus ik vermoed van niet.
Het is jammer dat we elkaar op deze dag niet meer testen. Het hele jaar wordt er allerlei onzin over ons uitgestort en geloven mensen van alles. Ik denk dat het helpt als we weten dat we de dagen voor 1 april het nieuws eens extra goed moeten bekijken om te achterhalen wat onzin kan zijn. Eigenlijk moeten we dat het hele jaar doen, zoals ze in Finland kinderen al ruim tien jaar op school leren, zodat ze minder ontvankelijk zijn voor Russische propaganda. In Nederland praten we al jaren over ‘mediawijsheid’, maar hangt het van individuele docenten en scholen af of de jeugd daar ook in wordt onderwezen.
Wij Nederlanders hebben dat eigenlijk ook niet nodig. Wij vertrouwen immers op de wetenschap als het om gevaarlijke virussen gaat en denken niet dat bijvoorbeeld dansleraren er meer verstand van hebben dan medici. En er is toch niemand in Nederland die op een politicus stemt die gelooft dat er als mensen vermomde reptielachtige wezens zijn die de wereld willen overnemen en dat ze, om de tijd te doden, in een Amerikaanse pizzeria een grote kelder hebben aangelegd en daar kinderen misbruiken. Ja toch? Bovendien is nep-nieuws toch altijd links en afkomstig van mainstream media. Waarom links? Geen idee, maar dat is gewoon zo. (extreem)Rechts heeft immers geen reden om mensen voor de gek te houden. Bovendien mag je daar zeggen wat je van iets vindt. Daarvoor zijn genoeg bewijzen in de geschiedenis (Hitler, McCarthy, Trump)
Kortom: de absurditeit heeft de realiteit ingehaald. Dan heeft zelfs een goede 1 april grap geen schijn van kans meer. De laatste jaren zijn de 1 aprilgrappen bovendien enkel mededelingen. Het Jeugdjournaal bedacht vaak leuke items zoals een nieuw televisieprogramma getiteld ‘Boer zoekt kind’, voor boeren die een opvolger zochten en voor kinderen die boer wilden worden maar niet uit een boerenfamilie stamden, of het plan van de Belastingdienst om belasting te heffen op zakgeld. Het is een gemis bij dit soort mededelingen dat niemand in actie hoef te komen. Niemand staat voor gek, omdat hij of zij iets heeft gedaan, in de grap is getrapt. Omdat ik ze zo leuk vond en vind daarom een kleine herinnering waarbij mensen wel degelijk bij de neus werden genomen, landelijk en regionaal.
Mijn nationale favoriet is die van het NOS journaal eind maart 1971 waarin werd gemeld dat met ingang van 1 april een grote landelijke actie zou worden gehouden om zogenaamde 'zwartkijkers' op te sporen, mensen die hun kijk- en luistergeld niet hadden betaald. Postbodes zouden worden uitgerust met een apparaat om overtreders te betrappen. "Of daar niets tegen te doen zou zijn", vroeg een journalist. "Nee", was het antwoord van een controleur, want hij kon zich niet voorstellen dat mensen het televisietoestel in aluminiumfolie zouden wikkelen, want dan zou de voorbijrijdende controledienst met hun scanner niets kunnen uitrichten. De volgende dag steeg plotseling de verkoop van aluminiumfolie terwijl het achterstallig kijkgeld binnenstroomde.
Stills uit het Polygoonjournaal van 1 april 1958. Klik voor het filmpje op de link hieronder.
Een andere is meteen ook een regionale. U kunt hem hier bekijken. Duur: 1.27.
De Limburgse kranten konden er vroeger ook wat van. Op 1 april 1954 berichtte de Gazet van Limburg dat de een jaar eerder gebouwde, op een na hoogste schoorsteen van de wereld scheef stond. De toren stond op het terrein van de Oranje Nassaumijn I in Heerlen. Volgens de krant was dit echter niet vanaf elke plek goed te zien. De beste standplaats was de spoordijk tussen Heerlen en Voerendaal. In de loop van de dag gingen honderden kijklustigen uit de Mijnstreek een kijkje nemen en becommentarieerden de stand van de lange pijp. Stond hij nu scheef of niet? Grap geslaagd.
Tot slot een grap die gisteren zijn vijftigste verjaardag vierde. Op 31 maart 1973 meldde het Limburgs dagblad dat de toenmalige minister-president, Joop den Uyl, de ambtswoning van Nederlands politiek leider in het kader van de spreiding van de Rijksdiensten naar de Mijnstreek wilde verplaatsen. Zijn oog was gevallen op het voormalige kasteel Uylenstein, hier bekend als het ‘boerenslot’ of wel kasteel Schaesberg. Deze ruïne, zo schreef de krant, was in vorige eeuwen het bezit van zijn Den Uyls familie geweest. Restauratie zou, dankzij de solide fundering, slechts 40 miljoen gulden kosten (zo’n 80 miljoen euro anno 2023). Op 1 april om 11. 00 uur zou de minister-president persoonlijk aanwezig zijn om de restauratie in gang te zetten. Naast de genodigden was er ook nog plaats voor enkele honderden belangstellenden. Gezien het beperkte aantal plekken werd hen geadviseerd vroeg aanwezig te zijn en, gezien de toestand van het terrein, stevige schoenen te dragen.
Lag het aan het slechte weer of dat 1 april een zondag was? Of had de krant het er te dik op gelegd? Er was nauwelijks belangstelling. Bijna niemand trapte in de grap. De krant sloot het onderwerp wel op een journalistieke manier af. Een heus bericht met een verklaring. De restaurateurs waren bijgelovig en wilden op 1 april niet werken.
Boven: Limburgs Dagblad, 31 maart 1973, pagina 1 en 29; Onder: Limburgs Dagblad, 2 april 1973, 5.
Voor de gemeente Schaesberg viel er die 1e april sowieso weinig te lachen. Die dag overleed na een kort ziekbed burgemeester Prick, een man die in zijn gemeente veel tot stand had gebracht op het gebied van onderwijs, ontspanning (bouw zwembad) en ouderenzorg. Daarnaast zette hij zich in voor meer intergemeentelijke samenwerking.
Marcel J.M. Put
Bronnen:
(geraadpleegd op 1 april 2023)
(geraadpleegd op 1 april 2023)
Gazet van Limburg, 1 april 1954, 1.
Limburgs Dagblad, 31 maart 1973, 1 en 29.
Limburgs Dagblad, 2 april, 5