Graven naar de Geschiedenis van Heerlen

1 januari 2022. De eerste: Waarom Ouwe Leem? De persoonlijke kant.

Een gelukkig nieuwjaar! De eerste feestdag van 2022, met oliebollen en wafels. Bij mij thuis wordt vandaag ook beschuit met muisjes gegeten. Het is immers de geboortedag van www.ouweleem.nl, mijn website over de jongste geschiedenis van Heerlen. Over het Waarom? van ‘Ouwe Leem’ kun je deels lezen op de pagina ‘Over’ op de website. Wat daar niet staat zijn mijn persoonlijke motieven deze website te maken. Daarover gaat dit stukje.

Ouwe Leem is geboren uit verlangen, verwondering en verantwoordelijkheid. Het verlangen om de geschiedenis van mijn geboortestad te onderzoeken, te beschrijven en te delen, is er sinds ik, na een tiental jaren in de Randstad te hebben gewoond, terugkwam en ik Heerlen met andere ogen leerde zien. Toen, midden jaren negentig, was Heerlen geen mooie (misschien zelfs een lelijke), maar wel een bijzondere stad, een plek met interessante verhalen, een plaats waar van alles gebeurde, waar beweging was. Die beweging leek wel steeds meer op een vrije val. Het contrast met de jaren vijftig en zestig was enorm. Hoe was dit gebeurd? Terwijl ik me met allerlei details van de Heerlense geschiedenis bezighield, was dat steeds de onderliggende vraag. Hoe was het geweest en waarom was het zo geworden? Mijn verlangen was antwoorden te vinden op die vragen. Naast mijn werk was ik er al regelmatig mee bezig en als ik eenmaal (vervroegd) met pensioen was, zou ik er alle tijd voor hebben.

De verwondering kwam doordat ik ontdekte dat de jongste generaties Heerlenaren nauwelijks weet hadden van de geschiedenis van hun stad, en daarmee van hun wortels. De naam Sarolea zei hen niets en toen tijdens het indrinken voor carnaval bij ons thuis één van mijn dochters vriendinnen wel luidkeels meezong dat 'doa d'r Lange Jan stjong', maar ze geen idee had wie of wat dat was, wist ik dat ik moest voorkomen dat een groot deel van de Heerlense geschiedenis in vergetelheid zou raken.

Gelukkig ben ik niet de enige die daarmee bezig is. Er zijn tal van amateur historici, vaak met hun eigen specialisme, en historische verenigingen en musea, die ons cultureel erfgoed bewaren, bewaken en toegankelijk maken. Als academisch geschoold historicus voeg ik daar de historische denk- en werkwijze aan toe. Dat wil zeggen zaken van meerdere kanten bekijken, je bewust zijn van (je eigen) standplaats gebondenheid, het belang van context meewegen, bronnen kritisch benaderen en samenhang zien en duiden, zowel in het verleden als in en mèt het heden. Dat is de verantwoordelijkheid die ik heb en neem, om er vervolgens goed leesbare en informatieve verhalen over schrijven. Hopelijk slaag ik daar in, zodat onze Heerlense 'Ouwe Leem' meer belangstelling krijgt en gewaardeerd gaat worden.

Glück Auf!