Onlangs berichtte journalist Benti Banach in De Limburger over de opvallende wisselingen in de Heerlense horeca. Diverse oude vertrouwde kasteleins hingen hun schort aan de wilgen en met hen verdween een eeuw aan Heëlesje gastvrijheid. Fredie Thimister en zoon Raymond Hacke van de Tapperij (46 jaar), Katinka en Frits Pelt van café Pelt( 25+) en Dennis Peters en Suzanne Bracke van café Bracke (25 jaar). De café’s gaan niet verloren, de vraag is alleen hoe de nieuwe uitbaters omgaan met de Heerlense horeca-erfenis.
De verandering van eigenaar zorgt er blijkbaar voor dat de stamgasten anders gaan kijken naar wat voor hen al die tijd zo vertrouwd en vanzelfsprekend was. Het zou door de ‘nieuwe wind’ immers kunnen verdwijnen. In café Bracke zijn de muren vol gehangen met foto’s en oude reclameborden. Van mijn vroegere buurmeisje Yvonne Haenen kreeg ik een vraag over een van de foto’s, een portret van een man met snor, volgens het opschrift gemaakt in 1937. Het herinnerde mij aan de gesprekken met mijn vader over het uitgaan in Heerlen.
Mijn vader was geen kroegtijger, maar ging wel graag stappen en kende de meeste Heerlense café’s van de binnenkant. Zijn stamkroeg was Bijsmans. Ik sprak met pap over de nieuwe kroegen die er in het begin van mijn ‘staptijd‘ waren zoals Driftwood, de Ouwe Stomp, ut Piepke, La Cave, Femina (hier fronste hij zijn wenkbrauwen), Lexi’s en Bracke. ‘En d’r Beckesj? Gehs du doa neet hin?’ vroeg hij. Beckers? Ik had geen idee.
In mijn zoektocht ontdekte ik waarom het voor mij zo bekende café Bracke mijn vader aanvankelijk niets zei en hij naar ‘d’r Beckesj’ vroeg. Voordat Peter Bracke in 1978 deze kroeg overnam was ze namelijk ruim veertig jaar in handen van de familie Beckers. Het café en die familie hebben een interessante geschiedenis, zeker als het om het Heerlense uitgaansleven gaat. Tijd voor een stukje Heerlense horeca historie
Het pand Emmaplein 19-20
Op 25 april 1896 verschenen in de Limburger Koerier twee advertenties van Martin Merkelbach. ‘Door deze deel ik het geachte publiek van Heerlen en omstreken mede dat ik het hôtel tot dusverre gen.: ,,Hôtel de Hollande”, Akerstraat No. 71 heb overgenomen en onder de firma >> Hôtel in den Prins van Oranje << zal voortzetten’. Vervolgens prees Tien Merkelbach, zoals hij bekend zou worden, zijn nieuwe zaak aan door de kwaliteiten te benoemen, zoals het Duitse bier, de fijne wijnen, de prachtige zomertuin en de prompte bediening.
Boven: zicht op In den Prins van Oranje voor 1902 (bouw van het postkantoor). Links is de tuin te zien en boven het dak van Martin Merkelbachs hotel steekt het torentje van het oude gemeentehuis uit. Midden: advertentie uit de Limburger koerier van 25 april 1896; Onder: vergelijkbare opname met de bovenste, maar dan 1902, vlak na het gereedkomen van het postkantoor (de bouwschutting staat nog).
Het pand was dus voordat Merkelbach het overnam al een eet- en drinkgelegenheid. De naam van de uitbater is onzeker. Vlak voor de overname door Merkelbach kondigde notaris Cremers aan dat hij een huis openbaar zou verpachten ‘ten koffiehuize van den heer E. Dirix, Hôtel de Hollande Heerlen’. Een jaar eerder adverteerde diezelfde notaris echter met de plaatsaanduiding ‘Hotel Dirix aan den Veemarkt te Heerlen’ (het huidige Wilhelminaplein). Had deze Emile Dirix twee hotels? Vanaf augustus 1896 exploiteerde Dirix een hotel tegenover het net gebouwde station. Het ligt dus voor de hand dat hij een andere zaak van de hand deed. Als dat het ‘Hôtel du Hollande’ aan de Akerstraat was (Emmaplein, nu Pancratiusplein), moesten de vaste klanten wel leren een ander bier te waarderen. Dirix verkocht Brand bier, Merkelbach stapte over op Union Bier uit het Duitse Dortmund.
Hoe lang Martin Merkelbach ‘In de Prins van Oranje’ leidde is onbekend. In 1909 verkocht hij het pand dat hij op de plek van de tuin had laten bouwen als uitbreiding van het hotel aan de boekhandelaar Jos. Alberts. Uit hetzelfde jaar is de laatste aanduiding in de krant van wat toen ‘café de Prins van Oranje’ heette. Het ging om de openbare verkoop van een ‘zeer groote partij Rijwielen en Onderdeelen’. De uitbater was toen Jos. Merkelbach.
In de jaren tien van de 20e eeuw lijkt ‘In de Prins van Oranje’ te zijn verdwenen. Werd het geëxploiteerd door Spijkers, die een koffiehuis aan het Emmaplein had? In de kranten van 31 oktober en 3 november 1922 werd de opening op 4 november van Hotel-café-Restaurant De Kroon en Hotel-café-Restaurant Central op het adres van ‘In den Prins van Oranje’ aangekondigd, Emmaplein 20. Was het een fout van de krant of bedacht de eigenaar zich, want later was enkel sprake van café Central. Die eigenaar bleek de Brand brouwerij uit Wijlre te zijn. Uitbaters kwamen en gingen zonder echt indruk te maken. Op 26 januari 1933 was het de beurt aan de weduwe H. Beckers. Met haar zonen Willy, Jan, Vic en Guillaume (Giel) zette zij het aan het Wilhelminaplein afgebroken Hotel Beckers voort aan het Emmaplein 20 (later dat jaar werden de huisnummers aan het Emmaplein veranderd en kreeg Hotel Beckers nummer 25). Zij zouden er tot 1 juni 1978 blijven.
De familie Beckers
Op zaterdag 27 januari 1900 kondigde Henri Beckers in de Limburger Koerier aan dat er van zondag tot en met vrijdag in zijn hotel een ‘groot Billard Concours’ zou worden gehouden. Hotel Beckers lag toen aan het Wilhelminaplein nummer 8, daarvoor ook bekend als ‘Op ghen Kamer’. Naast hotel was het een echt verenigingslokaal. De turnclub Coriovallum, de Heerlensche Wielrijdersclub, de Werkmansbond, de Eerste Heerlensche Kanarievereniging en de voetbalclub Voetbal Vereniging Heerlen (VVH) waren er regelmatig te gast. Notarissen hielden er openbare verkopen en er werd gekiend. Frans Canton had er vanaf oktober 1900 een rijwielwinkel annex werkplaats en in 1905 vestigde zich er ook de rijtuigverhuurder Gebroeders Vrouenraets.
Henri Beckers was in de Heerlense gemeenschap al snel een man met aanzien. Hij werd gevraagd zich voor de gemeenteraad verkiesbaar te stellen. Van 1904 tot begin 1920 zou hij daarin de burgers als ‘ongeorganiseerde katholiek’ vertegenwoordigen. In dat laatste jaar werd Beckers ziek. In september kreeg hij de laatste sacramenten toegediend. Hij overleed echter pas in januari 1922. Zijn vrouw Pauline (geboren Canisius) had nog zeven van haar acht kinderen thuis. De oudste was twintig, de jongste ging net naar school. Zonder haar man, gesteund door haar kinderen, hield zij Hotel-Café Beckers draaiend.
Links: het eerste Hotel Beckers aan het Wilhelminaplein; Midden: advertentie in Limburgs Dagblad van 25 januari 1933; Rechts: Café-Restaurant Beckers enkele jaren voordat het café Bracke werd.
In verband met de aan te leggen verbinding tussen de Oranje-Nassaustraat en het Wilhelminaplein (Verlengde Dautzenbergstraat) werd ‘Op ghen Kamer’ in 1933 afgebroken. Moeder Beckers trok met haar nog thuiswonende zonen Willy, Jan, Vic en Guillaume naar het Emmaplein, waar zij het zieltogende café Central overnam (voorheen In den Prins van Oranje en laatstelijk café Aschinger geheten).
Ondanks de economische crisis en de Tweede Wereldoorlog maakte zij van het hotel-café-restaurant een succes. Wederom kwamen er veel verenigingen. Café Beckers werd zelfs het zenuwcentrum van het Heerlense voetbal. Er werden bonds- en verenigingsvergaderingen gehouden en het publicatiekastje van de Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond (KNVB) waar de informatie over afgelastingen te zien was, hing bij Hotel Beckers.
Links: Castellum jaren vijftig; Midden: aankondiging heropening op 8 juni 1950. De nieuwe directie was G. Beckers-Kurnig; Rechts: het binnenplein van Hoeve de Rousch, omstreeks 1975.
In de oorlog overleed zoon Willy, 33 jaar oud. Moeder Beckers was inmiddels de zeventig gepasseerd. Giel vloog uit en begon in 1950 met zijn echtgenote Lotty Kurnig café-restaurant en raadskelder ‘Castellum’, aan het Raadhuisplein. Jan en Vic namen het hotel-café aan het Emmaplein over. Het vijftig- en zestigjarig bestaan van Hotel Beckers werd nog gevierd in bijzijn van moeder. Zij overleed in 1966, bijna 94 jaar oud.
Twaalf jaar later was het in Heerlen centrum van Heerlen gedaan met ‘d’r Beckesj’. Volgens velen nog een hele prestatie, aangezien het verhaal gaat dat de broers Jan en Vic niet met elkaar spraken. Nadat Jan al in 1975 zijn schort aan de wilgen hing, volgde Vic drie jaar later. Peter Bracke was zijn opvolger. Daarmee werd een nieuwe periode ingeluid, die van Café Bracke.
Dit betekende echter niet het einde van de familie Beckers in de Heerlense horeca. In 1965 openden Giel en zijn vrouw ook in hoeve De Rousch een eetgelegenheid. Daar heeft anno 2023 de volgende generatie Beckers nog steeds een horecabedrijf.
Vervolg?
Over een paar jaar vieren de familie Beckers en Heerlen hun 125-jarige verbintenis. De basis voor de volledige geschiedschrijving van dit horecageslacht ligt er. Wie onderzoekt en schrijft het hele verhaal?
Daarnaast kan iemand ook al beginnen aan het te boek stellen van het verleden van café Bracke, anders gaan deze bijna 50 jaar iconische Heerlense café-geschiedenis misschien verloren. En dan zijn er ook nog Bijsmans, De Tapperij en Pelt.
Marcel J.M. Put
Bronnen:
Limburger Koerier (LK), 17 april 1894, 4.
LK, 25 mei 1895, 3e blad, 4.
LK, 1 oktober 1895, 4.
LK, 7 en 14 maart 1896.
LK, 25 april 1896, 3e blad, 3.
LK, 9 mei 1896
LK, 16 mei 1896, 3e blad, 2.
LK, 14 augustus 1896, 3e blad, 1.
LK, 27 januari 1900, 1e blad, 2.
LK, 6 oktober 1900, 4.
LK, 6 oktober 1902, 3.
Limburger Koerier provinciaal dagblad (LKpd), 28 juni 1904, 1e blad, 3.
LKpd, 30 juni 1904, 1e blad, 4.
LK, 1 oktober 1904.
LK, 19 oktober 1905, 2e blad, 2.
LK, 2 juni 1909.
LKpd, 16 maart 1911, 1e blad, 3.
Limburgs Dagblad (LD), 18 september 1920, 6.
LK, 27 mei 1911, 5e blad, 4.
LD, 20 april 1920, 4.
LD, 30 januari 1922, 4
LK, 31 oktober 1922, 8.
LD, 3 november 1922, 4.
LKpd, 9 december 1922, 9.
LKpd, 2 juni 1923, 11.
LD, 9 juni 1923, 8.
LKpd, 30 september 1926, 8.
LD, 27 februari 1932, 2e blad, 4.
LD, 28 mei 1932, 3.
LD, 25 januari 1933, 1e blad, 4.
LD, 21 februari 1933, 1e blad, 2.
LD, 29 mei 1937, 1e blad, 4.
De Limburger (DL), 9 november 1937, 1e blad, 4.
LKpd, 11 april 1942, 3.
LD, 7 juni 1950, 2.
LD, 24 december 1966, 12.
LD, 17 mei 1978, 11.
Banach, Benti, Kasteleinspaar draagt bekende kroeg Pelt in Heerlen na ruim 25 jaar over aan nieuwe uitbater: ‘De zaak is ons derde kind geweest’, in DL, 19 maart 2022.
Banach, Benti, Dennis en Suzanne nemen na een leven lang Bracke afscheid van het bekende café in Heerlen: stamgasten vrezen dat huiskamersfeer verdwijnt, in: DL, 23 december 2022.
Banach, Benti, Na 46 jaar komt café de Tapperij in Heerlen in andere handen: ‘Het is mooi geweest. Ik ga eindelijk uitrusten en genieten’, in DL, 23 december 2022.