20 januari 2022
Aanwijzing 1: Dit raam is te zien in een (winkel)straat waarvan er maar één in Nederland is.
Aanwijzing 2: Het pand waarin dit raam zit is het sterfhuis van de man die 30 jaar de hoogste ambtenaar van de gemeente Heerlen was.
Dit detail is het ‘zolderraam’ van pand Saroleastraat 23, waar anno 2022 Ici Paris is gevestigd. In ‘monumenten-taal’ wordt dit soort ramen ‘een sleutelgatachtige gevelopening’ genoemd. Ze zijn een kenmerk van de Jugenstil, de Duitse variant van de Art Nouveau. De overige versieringen in de vorm van gestileerde plantenstengels- en bladeren zijn ook typisch voor deze kunststijl.
Alhoewel de Saroleastraat een van de meest gefotografeerde straten van de stad is, zijn er zo goed als geen foto’s waarop dit pand duidelijk is te zien. Dat is jammer, want het is een karakteristiek pand met zijn vele bijzondere elementen, zoals de erker, het smeedijzeren balkonhekje en het muuranker boven het Jugendstil-raam. Bovendien is het pand zeer goed onderhouden en zorgt de presentatie van de winkel op begane grond ervoor dat de klasse van het pand bewaard blijft. Dat kan helaas niet gezegd worden van het straatmeubilair dat de gemeente erbij plaatste.
Saroleastraat 23 ontliep maar net de sloophamer, die vanaf begin 1960 aan deze kant van de straat flink heen en weer zwaaide. Het buurhuis, nummer 21, de in 1910 gebouwde Villa Hunstinx, was het eerste pand dat moest wijken voor de doorbraak die het oude stadscentrum met in aanbouw zijnde schouwburg moest verbinden. Verder maakten de nummers 7 tot en met 19 plaats voor de oostelijke opening van de Promenade. De schoenwinkel Van Haaren, die in nummer 5 was gevestigd, werd ook gesloopt, maar kwam terug op dezelfde plek in een nieuw pand.
Ter gelegenheid van zijn 25 jarig jubileum van de Heerlense gemeentesecretaris Grootjans stond er in het Limburgs Dagblad een foto van de ambtenarenbaas.
In 1913 is op Saroleastraat 23 het sigarenmagazijn (een winkel voor rookwaren) “Sumatra” gevestigd. Voor die tijd zijn er geen bronnen over het pand gevonden. Het is de zaak van het jonge echtpaar P.A.C. Horst en M.P.H.C. Vijgen (getrouwd rond 18 september 1910). Zij blijven daar zeker tot 1919. Drie jaar later, in 1922, woonde Gerard Jozef Hubert Grootjans op dit adres. Hij was sinds 1897 de gemeentesecretaris van Heerlen. Daarvoor was hij onderwijzer.
In de vroeger moderne geschiedenis van Heerlen is Grootjans een belangrijk figuur. In de eerste jaren als gemeentesecretaris was Heerlen een dorp. De gemeenteadministratie was eenvoudig en het aantal mensen waaraan hij leiding moest geven was beperkt: een veldwachter, een bode en op zijn tijd een of meer arbeiders. Maar door de mijnindustrie groeide Heerlen sterk en daarmee ook de taken van de gemeente en het gemeentelijk apparaat. Grootjans werkte vaak niet alleen overdag, maar ook ’s nachts. Hij organiseerde de Heerlense dorpsadministratie met succes tot een moderne gemeenteorganisatie. In 1922 vierde Grootjans zijn zilveren jubileum als gemeentesecretaris. In zijn Grootjans’ jubileumstoespraak zei zijn rechterhand en latere wethouder Th. Stappers: ‘Heerlen heeft ten opzichte van Jozef Grootjans een eereplicht te vervullen van dankbaarheid. Moge de dag van zijn jubileum de vervulling brengen van deze plicht.’ Zelfs als dat het geval was, zou een verwijzing naar de betekenis van Grootjans voor Heerlen in de Saroleastraat niet misstaan.
Het vele en harde werk was nadelig voor de gezondheid van de gemeentesecretaris. Hij werd ziek. Vier jaar na zijn jubileum nam hij ontslag. Hij overleed in 1932, 65 jaar oud. Na zijn overlijden verhuisde zijn weduwe. De nieuwe bewoner werd de firma H. Eijck (servies, kristal, zilverwerk), die vanuit de Emmastraat kwam. Medio 1937 ging ze weer naar die straat terug en maakt plaats voor Het Kousenhuis. In de oorlog veranderde de naam in Tricko en in de jaren vijftig nam textielhandel De Zwaluw dit bedrijf over en verkocht daar zijn ondergoed. De Zwaluw bleef er tot de verhuizing naar de Promenade in 1968. Ook de volgende bewoner zou er lang blijven, bijna veertig jaar: de schoenenzaak van Piet Eygelshoven. En nu is er dan Ici Paris gevestigd (of dit bedrijf de directe opvolger was van Piet Eygelshoven heb ik niet kunnen achterhalen – dus als je het weet, stuur een berichtje). Hopelijk ook een blijvertje, afgaand op het huidige uiterlijk van het pand.
Links: 1957, Trickot speelt in op de actualiteit: de Sputnik en populaire muziek. Uit de toevoeging: 'Een verrassing voor haar, een verrassing voor hem', bleek waarom Trickot voor 'Nylons met muziek' koos. Hierboven: de Saroleastraat eind jaren vijftig. De blinde muur is van het besproken pand, Saroleastraat 23. Links daarvan ligt de voortuin van de Villa Hustinx, vervolgens de Hollandia bioscoop en sigarenmagazijn F. Mengelers, dan Kunstsalon Gerards en de baby-afdeling van Schunck. Al deze panden werden in 1960 gesloopt om de Promenade te kunnen realiseren. Klik op de foto voor een vergroting.
