Het is vandaag 84 jaar geleden dat de zelfbenoemde creme de la creme van de mensheid, de Teutoonse Ariërs, op bevel van hun Slavisch uitziende Führer, hun joodse medemens (en de rest van de wereld) een voorproefje gaven van wat de Europese joden te wachten stond: gruwelijk geweld, vlammende verwoesting en massale moord. Daarom schrijf ik deze week over antisemitisme en jodenhaat in Heerlen, vroeger en nu.


Geen nationalisten

Aan het eind van de negentiende eeuw was Heerlen nog een rustig dorp van pakweg 5.000 inwoners. Het idee van nationalisme, dat je trots bent op je land, ervoor wil vechten en desnoods sterven, omdat jouw land het beste is, had hier niet echt wortel geschoten. We hoorden wel bij het Koninkrijk der Nederlanden, maar waren een uithoek en hadden meer grenskilometers met België en Duitsland dan met de aangrenzende Nederlandse provincies Noord-Brabant en Gelderland. Er werd met Duits geld betaald en je hoorde meer Duits en dialect dan Nederlands. Van Nederlands nationalisme was geen sprake.
In de grote Europese landen kreeg het nationalisme in die tijd een extra dimensie: het antisemitisme. Joden konden immers geen goede staatsburgers zijn, omdat ze uiteindelijk alleen hun god zouden dienen.


… maar wel antisemieten

Voor de natie Nederland liepen de mensen uit Heerlen en omstreken dan misschien niet zo warm, het antisemitisme, een christelijke erfenis, smeulde als een veenbrand en laaide op door de ontwikkelingen in het buitenland. In de Limburger Koerier schreef in de jaren negentig een zekere Derckxz een column getiteld ‘Spelden’. De Limburger Koerier (LK) was toen de grootste krant in de regio met ongeveer 20.000 abonnees. Deze Derckxz was een ‘vroege’ complotschrijver. De vermeende samenzwering waar hij jarenlang helemaal op los ging was die van socialistenleiders en joden. In zijn teksten gebruikte hij woorden als ‘joden-kliek’, zijn joden woekeraars en profiteurs en beweerde hij dat de joden het socialisme financierden. Derckxz’ column beslaat anderhalve kolom op de voorpagina van het tweede blad van de krant en had dus een prominente plaats.
Derckxz was niet de enige die de joden in de LK zwart maakte. Ook redacteur Th. Vianen, de man die later over de miststanden in de Mijnstreek schreef, getuigde in de twee decennia na Derckxz van dezelfde opvattingen.
Alhoewel het doorgaans veel geschreeuw en weinig wol was, bleek door de gestage groei van het aantal abonnees dat de mensen uit de omgeving blijkbaar geen moeite hadden met het antisemitisme van de Limburger Koerier. Dit is waarschijnlijk ook de verklaring voor het omstreeks 1905 in omloop komen van een anti-semitische ansichtkaart. Er was een markt voor. Helaas was Heerlen en omstreken geen uitzondering. In heel Europa werden de joden lastiggevallen, bespot en vernederd. Tot dan alleen in woord en beeld.


Poels remt de Limburger Koerier

De Eerste Wereldoorlog en de stormachtige ontwikkeling van de mijnindustrie in de regio zorgden voor een klimaat waarin het antisemitisme weinig weerklank vond. Dat veranderde begin jaren dertig. Onder hoofdredacteur Hugo van den Broeck was de toon van de Limburger Koerier weliswaar subtieler maar even antisemitisch als bij Derckxz en Vianen.
Het blad, volgens eigen zeggen met ‘de grootste oplage van alle Limburgsche nieuwsbladen’, had inmiddels ook concurrentie van De Limburger en het Limburgs Dagblad. Laatstgenoemde was de krant die in 1919 tot stand kwam door toedoen van Henri Poels. Hij en andere geachte katholieke voormannen waren fel gekant tegen de discriminatie van joden. Van den Broeck moest oppassen zijn katholieke lezers, maar vooral de katholieke geestelijkheid niet voor het hoofd te stoten.


Anno 2022: ze zijn er weer

Door de gruwelen van de holocaust, de vereiste wederopbouw inspanningen, de Koude Oorlog en de toegenomen welvaart (in vooral de westerse wereld) ging het antisemitisme in Nederland net als tussen de wereldoorlogen weer ondergronds. In de 21e eeuw waren er wel eens incidenten waarbij aanhangers van een of andere radicale islamitische beweging betrokken waren. Die konden echter niet op brede steun rekenen.
Anno 2022 is dat anders. De openlijke antisemieten zijn er weer en ze voelen zich veilig. Ik doel op Forum voor Democratie (FvD). De aanhangers van deze politieke partij slaan geen joden en andersdenkenden in elkaar, ze verbranden geen boeken en slaan geen winkelruiten stuk of steken synagogen in brand, zoals hun voorgangers in de jaren dertig deden. Maar ze zijn wel gestopt met zelf denken en dat is minstens even gevaarlijk. Hun leiders richten eigen scholen op en minachten de regels van ons staatsbestel. Ze verspreiden laster onder het mom van het recht van vrijheid van meningsuiting, een recht dat ze andere willen ontnemen zodra ze dat kunnen. De tribunalen-uitspraak van een van hen, een regelrecht dreigement aan het adres van een collega-volksvertegenwoordiger die het niet met hem eens was, gaf dat ondubbelzinnig aan. Daarnaast uiten Fvd-ers voortdurend onbewezen beschuldigingen. De wijsgeer Socrates zei het al: Wanneer het debat verloren gaat, is laster het instrument van de verliezer.

Ook in Heerlen?!

Deze openlijk antisemieten hebben een vertegenwoordiger in de Heerlense gemeenteraad: Sascha Jacobs van Forum voor Democratie. Hij vindt dat de gemeente Heerlen zich moet uitspreken tegen de sancties die aan Rusland zijn opgelegd, omdat die niet in het belang zijn van de Heerlense burgers. Dit lijkt een sympathiek idee, zeker voor een gemeente waarin veel mensen moeite hebben de eindjes aan elkaar te knopen.
Gelukkig heeft zijn partijleider zijn mond voorbijgepraat en weten we de echte reden om dit te willen. Baudet is blij met Poetin en wat hij doet. Volgens de Fvd-leider is de oorlog in Oekraïne op dit moment het meest hoopvolle op de wereld. Waarom vindt hij dat? Baudet gelooft dat Poetin voor een nieuwe wereldorde gaat zorgen. Dat is volgens Baudet (en onze Limburgse Fvd-raadsleden) nodig omdat de oude orde in handen is van een grotendeels joodse elite aangevuld met wat buitenaardse reptielachtige wezens (of zijn die twee toch gelijk aan elkaar?).
Dat van die reptielen is natuurlijk van de zotte en was 40 jaar geleden genoeg reden geweest iemand met zachte hand of desnoods in een dwangbuis naar een psychiatrische inrichting te brengen. Anno 2022 lijken de gekken echter de inrichting overgenomen te hebben en zijn er mensen die dit serieus nemen. Vermoedelijk is dit dan ook allemaal slechts provocatie en een rookgordijn.
Veel belangrijker is het te constateren dat een Nederlandse politieke partij die het woord democratie in de naam voert een buitenlandse dictator steunt. Een machtswellusteling die een zelfstandige democratische staat is binnengevallen, daar verwoestingen pleegt, burgers laat vermoorden en zijn eigen mensen onder valse voorwendselen de dood injaagt.
Waarom doet FvD dit? Zij hoopt dat door Poetin te steunen, de nieuwe wereldorde er niet alleen zal komen, maar dat hij de FvD ook vraagt of aanwijst daarin een rol te spelen. Dan komen de tribunalen en worden ongewenste elementen weggeruimd (waaronder de joden, de reptielen zijn allang naar hun ruimteschip ‘gebeamed’). En dan … ja, wat dan? Komt er dan net als in Rusland een ‘democratisch schrikbewind’ dat de aan vrijheid gewend zijnde Nederlanders onder de duim wil houden? Want denk maar niet dat we dan nog kunnen demonstreren. Blijkt de afkorting Fvd dan te staan voor Fan van Dictatuur?
DAT is de ‘nieuwe orde’ waar FvD voor staat! Haar mensen zitten al in onze vertegenwoordigende instituten. Wij hebben ze daarin gestemd. We moeten ze er ook weer uit halen. Daarvoor moeten we hun ware gezicht kennen. Dat laten ze gelukkig steeds meer zien.
Wees dus op uw hoede en denk goed na wie u bij een volgende verkiezing. uw stem geeft. DAT is in het belang van de burgers, en niet alleen van die van Heerlen.

Marcel J.M. Put


PS speciaal voor Sascha Jacobs: vergissen is menselijk. Je kunt altijd terug. Maar wacht niet te lang.

PS algemeen: een uitgebreidere versie van dit artikel, met voorbeelden en bronvermelding, staat op mijn blog.