Het pand Dautzenbergstraat 49/51 in januari 2022.
De ‘verborgen parel’ aan de Saroleastraat en de Straat Zonder Naam maakten de afgelopen weken veel los. Samenvattend komen de reacties neer op: oude panden moeten in ere worden gehouden en Heerlenaren die iets belangrijks of interessants hebben gepresteerd mogen niet worden vergeten. Dit gebouw heeft met allebei te maken. Daarom dit verhaal over het pand Dautzenbergstraat 49/51.
Luchtfoto van een deel van het stadscentrum uit 1925 (anno 2022 Schinkelkwartier genoemd). Precies in het midden staat het pand Dautzenbergstraat 49/51 - Pand Studer. In de vijf jaar sinds zij als eersten deze straat bewoonden hebben de Studers navolging gekregen. Aan de overkant hebben een aantal winkeliers nieuwe panden gebouwd. (Foto: KLM Aerocarto - Aviodrome)
Het pand werd in 1919 aanbesteed. De opdrachtgevers Jos. Studer en zijn vrouw kozen een kavel precies in het midden van een groot vierkant onbebouwd terrein ingesloten door de Geleenstraat, de Schinkelstraat (vanaf 1936 Honigmannstraat genoemd), de Saroleastraat en het hoofdkantoor van Staatsmijnen (zie luchtfoto). Daarmee werden zij de ‘kwartiermakers’ van dit deel van de stad. Een jaar later was hun bedrijfspand met woonhuis klaar. Het adres werd Verlengde Dautzenbergstraat 21. Deze nummering wees erop dat de grond in het gebied was verkaveld.
Studer en zijn vrouw kwamen uit de Elzas. In 1911 vestigden zij zich op Saroleastraat 14 als dames- en heren coiffeur (het is me opgevallen dat in het Duits georiënteerde Heerlen kappers voor de oorlog meestal ‘coiffeur’ werden genoemd). Na pakweg zes jaar moesten ze daar weg. Hun pand werd gesloopt om plaats te maken voor Hotel-restaurant Neerlandia. Ze bleven in de Saroleastraat. Nummer 36, het huis met de gele stenen, werd hun nieuwe plek. Waarom ze na twee jaar daar alweer weg gingen is onduidelijk. Een mogelijke verklaring is dat ze een pand wilden dat ze zelf helemaal naar huns wensen konden maken en inrichten.
Links: Willy Geurten in 1994 (foto Frans Rade - Limburg Dagblad 19 mei 1994, 26). Rechts: de advertentie waarmee de heer Koo en zijn vrouw de opening van hun nieuwe 'Chinese eetpaleis' in 1960 bekend maakten.
Leerjongen bij de Studers was Willy Geurten. Hij begon als 'lokkenveger en inzeper' en leerde het scheren en knippen van de heren. Zijn opleiding tot dameskapper volgde hij in Luik. Als volleerd coiffeur keerde hij in 1934 terug naar Heerlen. Hij begon er zijn eigen zaak. Aanvankelijk in de Stationstraat, vanaf 1940 in zijn ouderlijk huis, Akerstraat 54: ‘Salon de Beauté’. In België had Geurten goede contacten opgedaan, onder andere met de firma L’Oréal. Direct na de Tweede Wereldoorlog leverde dit contact hem een landelijke primeur op. Hij introduceerde de Koude Golf in Nederland. Krullen krijgen zonder een lange tijd onder een hete droogkap! Welke vrouw wilde dat niet?
De Dautzenbergstraat vroeger. Links is het pand Studer op de voorgrond. Rechts ligt het op de achtergrond. De aanliggende panden zijn die van Sieben, die daar in 1928 een tabakshandel begon, en van Janssen, die vanaf 1927 niet alleen 50 overdekte en verwarmde parkeerplaatsen aanbod, maar ook een garage in de Dautzenbergstraat opende en in het begin auto's van de merken Peugot en Buick verkocht. (met dank aan Rudi Jansen - Heerlentotaal.nl voor de schitterende foto's. Voor een datering ervan houd ik me aanbevolen)
De Studers hadden hun zaak inmiddels over gedaan aan M. Wouters. Hij stopte in 1960. Het pand Studer, dat inmiddels officieel in de Dautzenbergstraat lag en de huisnummers 49 en 51 droeg, kreeg een totaal andere bestemming. Op 8 oktober 1960 openden de heer Koo en zijn vrouw er hun tweede Chinees restaurant in Heerlen. Het eerste lag in de Emmastraat en was in 1951 het eerste Chinees restaurant in Limburg. Deze tweede zaak had een Indonesische naam ‘Kota Radja’, Koningsstad. Het was een echt eetpaleis waar je bij binnenkomst meteen in de sfeer van het Hemelse Rijk werd gebracht. Ook was het op dat moment de enige plek in Heerlen en de verre omtrek waar je kikkerbillen kon eten. Tien jaar later zag Koo zich gedwongen zijn bloeiende zaak over te doen aan een nieuwe eigenaar. Tot in de jaren negentig was ‘Kota Radja’ een begrip in culinair Heerlen. Na de definitieve sluiting van het allereerste Chinese plekje in Heerlen leidde het pand een erbarmelijk bestaan. Onlangs is er op de tweede verdieping een raam dichtgetimmerd.
Links: De Dautzenbergstraat gzien richting de Honigmannstraat in januari 2022. Rechts: het pand Studer in januari 2022.
Door zijn ontwikkeling en welvaart had Heerlen in de twintigste eeuw vaker een primeur, voor Limburg en zelfs voor Nederland. Die verhalen horen bij ons cultuurhistorisch erfgoed. Het pand Dautzenbergstraat 49/51 is niet zo zeer belangrijk vanwege zijn uiterlijk, maar staat symbool voor de daden van enkele Heerlense pioniers. ‘Dit gebeurde voor het eerst in Heerlen …’ Ouwe Leem zal er nog vaker over schrijven.